تکثر رشته ای؛ علیه فهم رایج از همکاری رشته ها

امروزه تعاریف و گونه شناسی­ های متعددی از همکاری رشته ها ارائه شده است. بررسی منابع، از گفتمان ­های متنوع، متمایز و بعضاً متضاد حکایت می کنند. در این مقاله به منظور ارائه تصویری روشن از همکاری رشته ای، ضمن ارائه و نقد فهم رایج از همکاری رشته­ها و گونه شناسی­ های وابسته به آن، تکثر رشته ­ای به عنوان بدیل فهم رایج از همکاری رشته ­های مختلف ارائه شده است. بر این اساس چنین ادعا می شود که می­توان گونه­ های دیگر همکاری رشته­ ای نظیر چندرشته­ای، بین رشته­ای، میان رشته­ ا ی و فرارشته ای را زیر چتر تکثر رشته ­ای دسته بندی کرد. در تکثر رشته­ای، برخلاف فهم رایج از همکاری رشته­ها (نظیر: میان رشته­ای) رویکرد معرفت شناختی در مقابل رویکرد ابزاری قرار ندارد. همکاری بین رشته ­ای از این منظر، سرانجام، به صورت فرارشته­ ای متبلور می شود. بنابراین تکثررشته ­ای در مقابل نظام رشته ­ای قرار نمی ­گیرد، بلکه نقش مکمل حوزه های دانش را ایفا می­ کند. به علاوه، در تکثر رشته­ ای ارتباط طولی در همکاری رشته­ ها، جایگزین ارتباط عرضی میان آنها می­ شود و با نظر به مسأله مورد بررسی، طرح پژوهشی و موضوع، به تدریج از نظام­ های ساده دانش، مطرح در نظام رشته ­ای، به سمت نظام­ های پیچیده دانش پیش می ­رود، به نحوی که در فرایندی تبدیل پذیر، فرارشته جدید ظهور و بروز پیدا می­ کند.